Samenwerken staat voor veel mensen synoniem aan iets positiefs. Uitdagend misschien, maar bovenal iets wat perspectief biedt. Soms ligt het alleen net wat anders, bijvoorbeeld als je in een negatieve dynamiek terechtkomt. Denk aan situaties waarin er onenigheid ontstaat, of zelfs een conflict.
‘Een conflict is een door partijen onoplosbaar ervaren belangentegenstelling, waarbij tenminste voor één van de partijen er noodzaak is tot afstemming te komen’. [Thiebout e.a.]
Dat klinkt niet als een aantrekkelijke situatie, maar conflict is soms noodzakelijk om samen verder te komen. Het goed omgaan met conflicten kan zelfs een positief effect hebben op de samenwerking. Immers, ‘zonder wrijving geen glans’.
Daarbij is conflict een uiterste situatie. Er zijn meer uitingen van een negatieve dynamiek in een samenwerking die kan schuren. Denk aan terugkerende discussiepunten, waakzaamheid bij één van de partners of een wat verontrustend gevoel: gaat dit de goede kant op? Een relevante vraag in al deze situaties is: wat kan je doen als het schuurt en de emoties oplopen? Veel mensen voelen zich ongemakkelijk als het schuurt. Want wat doet het met de relatie, en de kwaliteit van je samenwerking, als je erover begint?
Toch is het belangrijk om de situatie bespreekbaar te maken. Het gaat er dan om emoties en ontevredenheid te (h)erkennen, en vervolgens in verbinding te blijven, met elkaar en met jezelf. Bewaak dat het gesprek zorgvuldig wordt gevoerd met oprechte interesse over en weer. Afhankelijk van de precieze negatieve dynamiek kun je vervolgens meer specifieke interventies kiezen. Welke interventies in welke situaties nuttig kunnen zijn, kun je aflezen van de thermometer op de volgende pagina. Herken jij je in één van de situaties?
Hoe ‘meet’ je de temperatuur in jouw samenwerking, en wat kun je doen?
Lopen de emoties op? Help elkaar te uiten waar het vandaan komt
Gesprekken vinden plaats op verschillende niveaus. De inhoud: hetgeen gezegd wordt. De emotie: welke gevoelens de spreker daarbij heeft. En de intentie: wat wil de spreker bereiken met zijn uiting? Wanneer emotie de overhand heeft, is het lastig om nog goed te luisteren. Meestal hoort iemand niet meer wat de ander echt te zeggen heeft. Als gesprekspartner kun je de ander spiegelen door hem of haar te helpen deze niveaus te onderscheiden. Zo kun je ‘afzakken’ naar het niveau van intentie.
Hoe kom je van een negatieve dynamiek naar een constructieve dynamiek? Formuleer het negatieve positief
In een conflictgesprek help je de ander door het negatieve positief te formuleren. Zoek naar de achterliggende belangen en emoties en werk in het gesprek stapsgewijs van een oordeel naar een oplossing.
Hoe beweeg je van vaste overtuiging naar ruimte voor oplossingen? Ga schillen en afpellen
Van Standpunt naar Belang
– Ik hoor dat je vindt dat iemand altijd op tijd moet komen.
– Stel iemand komt altijd op tijd, wat betekent dat voor jou? Herformuleren van het antwoord.
– Stel iemand komt nooit op tijd, wat is dan je zorg? Herformuleren van het antwoord.
– Is er nog meer? Wat betekent dat voor jou persoonlijk? Want?
Van Verwijt naar Wens
– Je zegt dat je het heel vervelend vindt dat hij continue te laat is. Ik merk dat je daar wat teleurgesteld over bent, zeg je daarmee ook dat je je niet helemaal serieus genomen voelt en dat wel graag wilt?
Van Boos naar Zorg
– Ik zie en hoor dat je boos bent over…, zeg je daarmee ook dat je je zorgen maakt over…?
Van Zorg naar Behoefte
– Je geeft net aan dat je je grote zorgen maakt over het halen van de deadline, zeg je daarmee dat je het heel belangrijk vindt om deze opdracht tot een succes te brengen? Waarom is dat zo belangrijk voor je?
Meer weten over conflicten in samenwerking?
De tips en handvatten in dit artikel zijn gebaseerd op praktijkervaringen en (wetenschappelijk) onderzoek naar dialoog, conflicthantering en mediation. Wij laten ons in ons werk onder meer inspireren door: H. Prein, Beroepsvaardigheden en interventietechnieken van de mediator, A. Brenninkmeijer et al, Handboek Mediation, M. Thiebout e.a., G. van Bruggen, D. Bohm, S. Schruijer, R. Fisher & W. Ury, R.H. Mnookin, F. Schulz von Thun, mediators van het ADR instituut zoals M. Bakker, T. Van Dijk, J. de Waard en C. de Jong
Conflictbegeleiding
Loopt er op dit moment een conflict in jullie samenwerking? Wanneer het schuurt of er is sprake van een conflict waar jullie zelf niet meer uitkomen en jullie hebben de behoefte om dat samen te bespreken, helpen wij graag in dat gesprek. Dat kan door het begeleiden van gesprekken aan de hand van een mediation-achtige aanpak, dan wel een officiële mediation. Het kan ook door individuele partijbegeleiding waarbij we jou als partij verder helpen met dit vraagstuk. Klik hier voor meer informatie over de mogelijkheden door Common Eye.
Dit artikel werd geschreven door Nikki Willems en Johanneke Schilthuis.
Nikki Willems
Johanneke Schilthuis
