Als adviseur hebben wij dagelijks de eer om organisaties te helpen met samenwerken. Samenwerken met bijvoorbeeld als doel: betere zorg door patiëntgerichte samenwerking, krachtiger bestuur door regionale netwerken en meer innovatie door het bundelen van perspectieven. Door samen te werken realiseren deze organisaties belangrijke maatschappelijke resultaten.
Maar dat gebeurt niet zomaar! We spraken onlangs met Jos Kessels, filosoof en auteur van ‘De vrije ruimte’ en ‘Scholing van de geest’ en twee van zijn collega’s. Zij begeleiden dagelijks gesprekken en hebben gespreksvoering tot een ambacht verheven. Gesprekken voeren is ook een belangrijk onderdeel van ons werk. In onze verhalen zat veel wederzijdse herkenning. De waan van de dag maakt dat gesprekken vaak onder tijdsdruk staan. De drang om snel tot plannen en oplossingen te komen is groot. Het is moeilijk om dan echt naar elkaar te luisteren en een goed fundament te leggen voor de toekomstige samenwerking. Ook wij horen niet zelden: laten we nu maar snel overgaan tot de inhoud. En zelfs in het gesprek met Jos Kessels sloegen we de kennismakingsronde prompt over.
Objectieve inhoud bestaat niet!
“Een gesprek is geen gesprek als het niet over jezelf gaat”, is Jos’ overtuiging. Een gesprek over alleen de inhoud is schier onmogelijk. Want: inhoud krijgt pas betekenis als de mensen die erover spreken zich er persoonlijk aan verbinden. Een tip: creëer met elkaar vrije ruimte voor persoonlijke ervaringen, ambities en waarden om zo de onderliggende ideeën of overtuigingen naar boven te halen. Immers: je weet al wat voor jou het goede is. De ‘inhoud’ is nooit iets objectiefs, het is onlosmakelijk verbonden met de mensen die er vorm aan geven en hun verbeeldingskracht.
Ook wij hebben geleerd hoe krachtig mensen zijn die voor een samenwerking gaan en staan. Het vermogen om een samenwerking tot leven te wekken, te verbinden aan dieper liggende waarden en belangen en de wil om verschillende perspectieven te verbinden, maken vaak het verschil tussen het slagen of mislukken van een samenwerking.
Uit het gesprek met Jos leerden we: het goede gesprek is – welbeschouwd – de kleinste vorm van samenwerken. Het is de bron van waaruit samenwerking ontspringt en later de plek waar patronen in een samenwerking zich aftekenen. Investeren in de kwaliteit van de dialoog, is dus investeren in de samenwerking. Want waar de belangen de motor zijn van de samenwerking en de gedeelde ambitie de brandstof is, vormt de dialoog in die zin het ontstekingsmechanisme!