Netwerkimpact vraagt om sterke netwerkinfrastructuur
Er staan stevige en belangrijke vraagstukken op de maatschappelijke agenda in veiligheid, jeugdhulp, energie, mobiliteit, onderwijs of zorg en welzijn. De noodzaak is groot, de wil is er, en het resultaat moet in samenwerking tot stand komen. Niet vrijblijvend, maar doelgericht: echt iets bereiken met elkaar. Snel tot netwerkimpact komen, dat is vaak de wens. Maar: hoe dan? Een blog over het belang van een goede netwerkinfrastructuur.
Door
Wilfrid Opheij
Netwerkimpact: het start met elkaar leren kennen
Het start altijd met mensen die iets willen en elkaar ontmoeten. In die ontmoetingen leren mensen elkaar kennen en wordt het vraagstuk besproken en geagendeerd. Als het lukt om een goed gesprek te voeren, blijkt al snel dat het vraagstuk veel kanten, veel perspectieven, veel problemen, maar ook veel oplossingsmogelijkheden heeft. Vrijwel altijd heeft zo’n opgave al een lange historie.
En dan komen als vragen: waar gaat het precies over? Wie horen erbij, wie doen er mee? Wat drijft de ander? Kunnen we elkaar vertrouwen? Wie neemt het initiatief? En vooral: wat willen we bereiken?
Misschien formuleer je samen een ambitie, zoals: ‘Binnen twee jaar hebben wij de complexe zorg in onze regio voor iedereen, waar men zich ook meldt, toegankelijk gemaakt’. Of een droom: ‘Ieder kind heeft recht op een trauma-loze jeugd’. Mooie doelen, maar dan? Hoe zorg je dat het niet bij woorden blijft?
De sleutel: een infrastructuur voor samenwerking
Een netwerk dat écht impact wil maken, heeft meer nodig dan goede bedoelingen. Het vraagt om een sociale én organisatorische basis: een infrastructuur van ontmoeten, richten, handelen en leren.
- ontmoeten: elkaar leren kennen, vertrouwen opbouwen
- richten: gezamenlijke doelen formuleren, afspraken en spelregels maken
- handelen: activiteiten in samenhang ontplooien, met zichtbare resultaten
- leren: reflecteren en verbeteren, samen groeien.
Die infrastructuur ontstaat niet vanzelf. Het kost tijd en energie om afspraken te maken, rollen te verduidelijken en een gedeeld beeld te creëren. Juist in de eerste fase van een netwerk is dit cruciaal. Druk niet te hard op snelle impact; het feit dat er na verloop van tijd een stevig fundament ligt waarin mensen elkaar kennen en weten te vinden, is al een enorme winst. Dáár bouw je op voort met elkaar.
Praktijkvoorbeeld: IZA en GALA
Een mooi voorbeeld zijn de regionale IZA en GALA netwerken in zorg en welzijn. Na het afsluiten van het Integraal Zorg Akkoord (IZA) eind 2022 werd door landelijke koepelpartijen afgesproken dat in alle regio’s voor juli 2023 een regiobeeld moest liggen, en aan het eind van het jaar een regioplan. Moet kunnen in een jaar, zou je zeggen.
Twee jaar later sprak ik een vertegenwoordiger van VWS, nauw betrokken bij al die regio’s. “Laten we mild kijken naar de impact van IZA en GALA. Is er al veel écht veranderd of getransformeerd?” Nee. Natuurlijk liggen er veel plannen. Maar, misschien is de allerbelangrijkste impact dat nu in al die regio’s een infrastructuur ontstaan is van mensen die elkaar kennen, die elkaar weten te vinden, die beginnen te snappen wat de ander echt doet en bijdraagt, en dat er organisatorische afspraken zijn. Daarmee is er een basis voor verandering en het realiseren van impact, waarop we nu kunnen doorbouwen”.
Maar pas op: bureaucratisering ligt op de loer. Het gaat om balans. Netwerkstructuren zijn belangrijk en vormen het fundament, maar er moet wel gebouwd worden. Blijf ruimte maken voor ambities, concrete uitvoering en het leren van elkaar. Alléén dan realiseren we de impact die we voor ogen hebben.
Meer lezen over netwerkimpact?
Deze blog is onderdeel van een serie verdiepende artikelen en blogs over Werken aan netwerkimpact. Of lees meer over het Netwerkwerkimpactmodel.
Meer weten over netwerkstructuren?
Bouwen aan een sterke netwerkstructuur? Lees het boek Organiseren in en met netwerken van Nikki Willems, Renee Linck en Edwin Kaats, over het bouwen van een sociale en organisatorische netwerkinfrastructuur.