Wij onderscheiden vier grondvormen van samenwerking, elk met hun eigen karakteristieken. Deze vormen kunnen worden gezien als archetypen, hoewel variaties en overgangsvormen mogelijk zijn. Het belangrijkste is dat de betrokken partijen elkaar tijdens het overleg over de samenwerking stimuleren om duidelijk te definiëren hoe zij zich tot elkaar willen verhouden en samenwerken. Hieronder vind je een korte uitleg van elke samenwerkingsvorm met enkele voorbeelden, zodat je ze makkelijker kunt herkennen.
Functioneel samenwerken
De essentie van een functionele samenwerking is dat een organisatie een van haar bedrijfsfuncties in zijn geheel belegt bij een partij die daartoe beter is uitgerust. Ze kan ook met een andere partij samenwerken om die functie samen te ontwikkelen of uit te voeren. Daarmee kan ze door het realiseren van schaaleffecten de kwaliteit borgen en/of schaaleffecten realiseren. Daarmee ontstaat tussen betrokken partijen een klant-leveranciersrelatie op exclusieve basis. Ze werken intensief samen vanuit een langetermijnperspectief op de betreffende bedrijfsfunctie.
Voorbeelden
- Met een aantal vergelijkbare partijen een gezamenlijke ICT-organisatie oprichten voor beheer en onderhoud.
- In een zorgregio een gezamenlijke faciliteit ontwikkelen voor de avond-, nacht- en weekenddienst en voor zorg op afstand.
- Op een sciencepark verzorgt een faciliterende partij huisvesting, voorzieningen, ontmoetingsmogelijkheden, marketingservices en dergelijke.
Ondernemend samenwerken
Bij een ondernemende samenwerking gaan partijen met een verschillende specialisatie of expertise een samenwerking aan om producten of diensten te leveren die elk van hen alleen niet kan realiseren. Deze dienst wordt aan derden aangeboden. De partijen stappen in de samenwerking voordat de dienst feitelijk geleverd kan worden en elke partij loopt risico.
Voorbeelden
- Verschillende partijen vormen een consortium om samen in te schrijven op de aanbesteding
- Diverse publieke en private onderzoekscentra vormen een samenwerkingsverband om een Europese subsidie binnen te halen.
- En de klassieker: Philips en Douwe Egberts vormen samen de Senseo-alliantie.
Transactioneel samenwerken
De essentie van deze samenwerkingsvorm is dat partijen met elkaar afspraken maken die er samen toe leiden dat een product of dienst tot stand wordt gebracht. De intentie is een productieproces of een keten (van transacties) te verbeteren, en de samenwerking is gericht op het effectief en efficiënt uitwisselen van mensen, producten, diensten of informatie. De afspraken hebben betrekking op de transactie: wat vraagt de ene partij van de andere partij, en wat levert de andere partij in ruil voor wat, en onder welke condities?
Voorbeelden
- Een supermarkt vraagt om afgestemde logistieke processen in de retail.
- In een zorgnetwerk maken verschillende partijen onderlinge afspraken om de zorg in de regio optimaal te regelen. Dat levert een samenstel van protocollen, ICT-voorzieningen, coördinatieafspraken en casemanagementafspraken op.
- Als je een grote knieoperatie moet ondergaan, verwacht je een uitgelijnd proces tussen huisarts, fysio, ziekenhuis, thuiszorg en revalidatie.
Lerend samenwerken
In een op leren gerichte samenwerking zoeken partijen in een sector of partijen, die voor een vergelijkbare opdracht staan, elkaar op om hun kennis te ontwikkelen, te delen en te vernieuwen. Het gaat dan om uitwisseling van ervaringen, het doen van gezamenlijke pilots, ontwikkelen van standaarden en dergelijke. In principe gaat het om een open netwerk van gelijkwaardige partners, die op het thema van de samenwerking openheid met elkaar betrachten.
Voorbeelden
- Partijen in een bepaald ecosysteem, bijvoorbeeld een sciencepark, een bepaalde sector, rond een grote leverancier, vormen een leeratelier, waarin in verschillende coalities wordt samengewerkt, uitgewisseld en afgestemd.
- Professionals van zorg- en welzijnsaanbieders in een regio vormen een samenwerkingsverband om ervaringen uit te wisselen op het gebied van patiëntgerichte zorg en ‘de juiste zorg op de juiste plaats’.
- In een provincie gaan bestuurders en ambtenaren van provincie, gemeenten of waterschappen in leerateliers aan de slag om ervaringen te delen over samenwerken in complexe opgaven.
Bron: Leren Samenwerken – Condities creëren voor een kansrijke samenwerking.
Leren samenwerken – Condities creëren voor kansrijke samenwerking
Edwin Kaats | Wilfrid Opheij
Bestel hier een exemplaar.
