Blijf je door het sleutelgat van je eigen organisatie naar de wereld kijken, of stap je als netwerkleider in het speelveld van zorg en welzijn?
De zorg zit in een transitie. Van zorginstellingen en zorgorganisatie als centrum van het speelveld, naar dominantie van burgers en hun persoonlijke netwerk als startpunt van denken en doen. Een wereld waarin van onderop gehandeld en gedacht wordt, waar gezondheid centraal staat, waarin generalisten minstens zo belangrijk zijn als specialisten. Een wereld waarin ‘de logica van het netwerk’ centraal staat. Deze manier van handelen en denken stelt ‘de bedoeling’ en de vraagstukken centraal, en is onontbeerlijk voor de zorg. Het is ook een antwoord op de arbeidsmarktproblematiek en de kostenstijging. Het ecosysteem-denken wordt dan dominant.
Vanuit ‘de logica van de hiërarchie’ ben je gewend je eigen organisatie centraal te stellen. Het leidt ertoe dat je vanuit je eigen organisatie door het sleutelgat naar de wereld kijkt. Woningbouwcorporaties zien huurders en huizen. Dat moeten ze matchen. Telecomaanbieders zien interactie van smartphone gebruikers (vroeger ‘bellers’) met het netwerk. Ziekenhuizen zien mensen met min of meer complexe medische aandoeningen in een hoog of laag volume. Acuut of chronisch. Die behandelen ze. GGZ instellingen zien mensen met (ernstige) geestelijke gezondheidsproblemen. De transitie kondigt zich aan: denken in (mentale) gezondheid, domeinoverstijgend samenwerken als kernthema en digitale mogelijkheden als kernfactor voor burgers om hun netwerk te verbinden. En ook met hun – zelf gekozen – zorgprofessionals. Kijk naar ParkinsonNet, netwerkpsychiatrie, het nadenken over de betekenis van initiatieven in buurten, wijken, dorpen, steden, regio’s en Nederland Zorgt Voor Elkaar.
Deze transitie is keihard nodig, maar ‘komt niet uit de lucht vallen’. Hij vraagt leiderschap. In een transitie hebben de dominante partijen de neiging hun eigenbelang te verdedigen en vanuit dat perspectief naar de wereld te kijken. Ze kijken ‘door het sleutelgat van hun organisatie’ en zien maar een klein, vanuit dat perspectief nauwelijks veranderend deel van de werkelijkheid. Netwerkleiders zetten de deur open, stappen naar buiten, kijken waar ze werkelijk van betekenis kunnen zijn en kunnen bijdragen.
Als je vanuit een ecosysteem perspectief naar de wereld kijkt, waarin burgers en hun persoonlijke netwerk centraal staat, en je inziet dat je in die wereld als gespecialiseerde aanbieder van welzijns- of zorgdiensten ‘een uitstap’ bent, dan kom je er snel achter dat je moet nadenken over je rol en bijdrage aan het functioneren van dat netwerk. Dat vraagt moed want het leidt tot vragen die de identiteit van je organisatie – en de relatie tot anderen – raken:
- Wat is eigenlijk mijn unieke bijdrage aan die burger ten opzichte van al die andere partijen? Waarom/wanneer ben ik een relevante aanvulling? Hoe kan ik van onderscheidende betekenis zijn?
- Hoe kan ik bijdragen aan het functioneren en de waarde van andere netwerkpartners? Want hoe beter zij het doen, hoe groter de impact van het ecosysteem.
- Hoe kan ik bijdragen aan het functioneren van het netwerk als totaal? Want ook dan vergroten we de maatschappelijke impact.
- En hoe kunnen we daardoor samen van meer maatschappelijke betekenis daadwerkelijk impact hebben?
Deze vragen stellen netwerkleiders zichzelf en hun collega’s. Ze gaan erover in gesprek binnen hun organisaties. Maar dat is niet genoeg. In het ecosysteem, in het netwerk beantwoord je die vragen uiteraard met elkaar. Dat gaat niet vanzelf en is vaak contra intuïtief. Het vraagt om samen leren, investeren in sociaal kapitaal en bouwen aan vertrouwen.
Maar juist dat openen van de deur en naar buiten stappen, dat is de stap naar netwerkleiderschap en draagt bij aan potentieel ongekende maatschappelijke impact.
