Maatschappelijke vraagstukken worden steeds complexer. We horen vaak: “hoe kunnen we effectiever collectieve vraagstukken oplossen?” Opgaven overstijgen de belangen, taken en verantwoordelijkheden van afzonderlijke organisaties. Ze vragen om inbreng van meerdere spelers – publiek, privaat of particulier – uit verschillende domeinen of sectoren. Hierdoor ontstaat een andere manier van samenwerken: opgavegericht werken.
Opgavegericht werken: wat is het?
Opgavegericht werken in netwerken betekent dat inhoudelijke opgaven het vertrekpunt zijn voor het handelen door organisaties en individuen. Het betekent dat per opgave die verbindingen worden gezocht die nuttig en nodig zijn om de opgave te adresseren. Wat men wil bereiken, welke activiteiten, verbindingen of organisatievormen nodig zijn en wat ieders rol daarin is, bepaalt een organisatie niet alleen, maar is een samenspel van netwerkpartners. Opgaven gaan namelijk dwars over de grenzen heen van bestuurslagen, institutionele indelingen, domeinen en taakvelden.
Het vraagt om een andere samenwerkings-aanpak dan we gewend zijn. Zeker wanneer we deze benadering tegen het licht houden van de tot nu toe geaccepteerde methoden voor samenwerking en alliantievorming. In die methoden redeneren partijen bij een samenwerking in eerste instantie vanuit de ambities en belangen van de individuele organisaties.
Opgavegericht werken: de aanpak
Bij opgavegericht werken zijn niet de belangen van betrokken partijen het vertrekpunt, maar bepaalt de opgave de samenwerkingstafel. Dit zorgt ervoor dat er een divers netwerk ontstaat van organisaties, ondernemers en burgers die zich met de opgave verbonden voelen. Het gaat er niet om wie vanuit zijn formele rol of verantwoordelijkheid betrokken dient te zijn, maar wie een zinvolle bijdrage kan leveren aan het aanpakken van de opgave. Betrokken partijen zijn bereid te redeneren vanuit de opgave en niet vanuit het eigen belang. Het samenwerken wordt zo een collectieve aangelegenheid waarbij binnen een multidisciplinaire netwerk aan een vraagstuk wordt gewerkt. Deze multidisciplinaire samenstelling vergroot de kans op originele oplossingen.
Opgavegericht werken: handelingsrepertoire
Vervolgens is de vraag welk handelingsrepertoire van toepassing is bij opgavegericht samenwerken. Daarvoor moeten we ons verplaatsen in handelingsrepertoire dat weliswaar nog geen gemeengoed is, en dat voor een belangrijk deel nog moet worden ontdekt, maar waarvan de contouren zich langzaam openbaren.
Een opgavegerichte benadering vraagt (en veronderstelt) dat actoren de bereidheid en vaardigheid hebben om verbindingen aan te gaan. Elk aspect van opgavegericht samenwerken in elke fase in het proces – van signaleren van een opgave t/m het realiseren van oplossingen voor een opgave is een collectieve aangelegenheid. Dit stelt minimale eisen aan het repertoire van partijen: zij moeten in staat zijn om zich te verbinden met andere partijen, in zekere zin samenwerkingsvaardig zijn, relaties kunnen aangaan en onderhouden.
Wil je meer weten over deze benadering en hoe je het effectief kunt inzetten? Edwin Kaats en Manon de Caluwé schreven een essay over het de oorsprong, essentie en implicaties van opgavegericht samenwerken.
Download de essay hier.