Iedere organisatie heeft belangen. Natuurlijk, en dan? In een goede samenwerking wordt recht gedaan aan de wensen van elke organisatie. Als dat niet gebeurt, gaan partijen dwarsliggen, haken ze af of gaan ze elkaar tegenwerken. Waar ligt de oplossing?
“Kijk naar de belangen die achter de standpunten verstopt zitten”.
Het is de kunst om met respect voor elkaars belangen oplossingen te bedenken. De onderzoekstraditie waarin dit denken centraal staat is de wereld van mutual gains. Hierbij ga je verder dan de simpele ‘ik ben voor dit, tegen dat of ik wil dat bereiken en dat juist niet hebben’. Dat zijn standpunten die gebaseerd zijn op meningen en argumenten. Op basis daarvan bereik je geen samenwerking. Kijk dus naar de belangen die achter deze standpunten verstopt zitten. Welke belangen raken aan de continuïteit, kernwaarden of het imago van de organisatie? Vragen om hierachter te komen zijn: wat zijn de echt spannende onderwerpen waarop het wel eens zou kunnen afketsen? Wat gaat er mis als de samenwerking niet doorgaat? Hoe organiseren we het gesprek over de punten waarover we het aan het eind toch niet eens worden?
Oprechte interesse
Vaak praten partijen vooral over de maatschappelijke of collectieve belangen van een samenwerking. Oftewel, wat wordt de samenleving, klant of patiënt hier beter van? Je alleen focussen op deze belangen is onvoldoende. Er zijn drie soorten belangen die allemaal een plek moeten krijgen in het samenwerkingsverband. Naast de maatschappelijk of collectieve belangen, spelen organisatiebelangen een rol. Organisaties moeten bijvoorbeeld zwarte cijfers schrijven, willen groeien en hebben te maken met imago en positionering. Tot slot hebben de cruciale spelers ook individuele belangen. Die bepalen mede de richting en vorm van een samenwerkingsverband. Oprechte interesse in de collectieve, maar ook de organisatie- en individuele belangen is dus noodzakelijk om een duurzame samenwerking te bereiken.
Communiceren
Een andere valkuil is dat er niet of nauwelijks wordt gecommuniceerd over de belangen in de samenwerking. Veelal zijn partners meteen doorgestroomd naar het convenant, het contract of de joint venture. Bijna zonder uitzondering loopt een dergelijk samenwerkingsproces dan op den duur vast. Partners moeten terug naar de fase van ambitiebepaling, waarin alsnog een echte dialoog over ieders belang moet plaatsvinden. Want als de belangen en het gesprek daarover structureel verwaarloosd zijn, is er sprake van een permanente en soms uitputtende staat van onderhandeling.
Soorten belangen
- Collectieve belangen: in elke complexe situatie spelen collectieve belangen een rol. Deze verschillen per situatie en context.
- Organisatiebelangen: veelal gekoppeld aan de doelen en kernwaarden van de organisatie.
- Individuele belangen: persoonlijke overtuigingen, drijfveren en belangen spelen in ieder proces een rol.
Belangen bepalen mede hoe je kijkt: ‘where you stand depends on where you sit’.
Kans!
Partners moeten in de eerste fase in gesprek over de individuele, organisatie- en collectieve belangen van de samenwerking. Dat biedt uitzicht op gemotiveerde partners en erkenning van wederzijdse belangen.